Stanisław Karwowski (1848–1917)

---

Życiorys

Stanisław Karwowski, urodzony w 1848 roku, reprezentował mazowiecką szlachtę herbu Pniejnia, która osiedliła się w różnych miastach Wielkopolski. Był synem Adama Karwowskiego, nauczyciela matematyki i języka polskiego w gimnazjum w Lesznie, oraz Ferdynardy Habdank Białoskórskiej, jego matki. Po zakończeniu edukacji w Lesznie, Karwowski kontynuował studia na uniwersytetach we Wrocławiu oraz Berlinie. W 1870 roku zdobył tytuł doktora na Uniwersytecie w Halle, prezentując pracę zatytułowaną De Livonia imperio Sigismundi Augusti, regis Poloniae subjecta.

W swoim zawodowym życiu związany był z Królewskim Katolickim Gimnazjum w Ostrowie, gdzie pełnił rolę profesora. Angażował się w działania przeciwko germanizacji, co doprowadziło do jego przymusowego przesiedlenia do Żagania w 1874 roku, po tym jak odmówił nauczania w języku niemieckim. Kolejnym miejscem pracy stały się Głubczyce. W roku 1907, na emeryturze, osiedlił się w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję wiceprezesa Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN). Po śmierci został pochowany na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu.

Karwowski był aktywnym badaczem dziejów Wielkopolski, a także członkiem Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego oraz przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego w PTPN. Interesował się nie tylko dziejami Wielkopolski, ale również historią Śląska oraz genealogią wybitnych rodzin szlacheckich. Jego największym osiągnięciem intelektualnym jest trzytomowa Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, uznawana za niezwykle cenną kronikę życia politycznego oraz społeczno-kulturalnego z czasów zaboru.

W swoim dorobku literackim był autorem wielu publikacji, w tym dzieł dotyczących miast wielkopolskich, takich jak Gniezno, Leszno i Jarocin. Wydał także monografie, takie jak: Rakoniewic – Jarocin i jego dziedzice (1903), Genealogia Łodzia Brodnickich (1910), Szlachta polska a chłopi (1911) oraz Lwówek i jego dziedzice (1914). Jego prace ukazywały się w takich publikacjach jak „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk” oraz „Przegląd Wielkopolski”.

W zakres jego rodziny wchodził syn, Adam Karwowski, który został lekarzem specjalizującym się w dermatologii i wenerologii, a także profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, odnoszącym znaczne sukcesy w swojej dziedzinie. Imię Stanisława Karwowskiego upamiętnione jest także na ulicy w Poznaniu, jak również w Jarocinie i Lesznie, gdzie przyjęła ona nazwę ulicy Karwowskich.

Wybrane publikacje

Oto wybrane publikacje Stanisława Karwowskiego, które ukazały się w latach jego działalności:

• Kronika Miasta Leszna, Poznań 1877,
• Gniezno, Poznań 1892,
• Kolegiata św. Jerzego i kościół św. Stanisława w Gnieźnie, Poznań 1896,
• Czasopisma wielkopolskie, Poznań 1908,
• Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana (współpraca),
• Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego (3 tomy, wydane w roku 1918) – tom 1, tom 2, tom 3,
• Z przeszłości Śląska, część 1, część 2,
• Wcielenie Inflant do Litwy i Polski 1558-1561,
• Klasztor PP. Cysterek w Ołoboku, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, Tom XXVI. Zeszyt I.

---

Oceń: Stanisław Karwowski (1848–1917)

---