Jan Kołaczek-Placentinus

---

Życie

Jan Kołaczek-Placentinus pochodził z rodziny czeskiej, która była spolonizowana i mieszkała w Lesznie. Swoje wczesne edukacyjne kroki stawiał w Gdańsku oraz Królewcu. Następnie podjął studia z zakresu teologii i matematyki na renomowanych uczelniach, takich jak Groningen, Lejda oraz Frankfurt nad Odrą.

W trakcie swoich studiów w Niderlandach miał okazję poznać wielu zwolenników kartezjanizmu, w tym Tobiasa Andreae, Johannesa de Raeya, Corneille’a van Hogelande, Gualterusa Mirkiniusa oraz Daniela Lipstorpa. Te kontakty intelektualne z pewnością miały wpływ na jego późniejszą karierę naukową.

Ostatecznie, w Academii Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, Jan Kołaczek-Placentinus objął stanowisko profesora matematyki. W latach 1658 oraz 1665 pełnił funkcję rektora tej uczelni. Po 1666 roku, z uwagi na problemy zdrowotne, zdecydował się zrezygnować z aktywności zawodowej.

Poglądy

Placentinus był znaczącą postacią wczesnego kartezjanizmu, szczególnie w kontekście Europy Środkowo-Wschodniej. W trakcie swojej kariery nie tylko interpretował oraz objaśniał teksty Kartezjusza oraz jego następców, ale również stawiał opór zwolennikom arystotelizmu. Pomimo ograniczeń, które wprowadzał statut Uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą, który zezwalał na wykładanie jedynie arystotelizmu, Placentinus musiał udowodnić zbieżność myśli Kartezjusza z ideami Stagiryty.

W swojej publikacji pt. Syncretismus philosophicus inter Renatum Des Cartes atque Aristotelem institutus, Placentinus przedstawił argumenty oparte na podobieństwie w metodach, jednakże dzisiaj te rozważania mogą być uznawane za wątpliwe i niekoniecznie cieszą się znaczącą wartością krytyczną.

W ramach swojej interpretacji kartezjanizmu Placentinus koncentrował się także na kwestiach epistemologicznych, gdzie przywiązywał dużą wagę do wartości metodologicznego wątpienia. Zajmował się również filozofią przyrody, przyjmując Kartezjańską koncepcję materii, która zdecydowanie odrzucała idee atomizmu oraz próżni. Zachował, podobnie jak jego mistrz, istotne pojęcie Boga, zarówno jako warunku poznania, jak i przyczyny wszelkiego ruchu.

Dzieła

Jan Kołaczek-Placentinus był znanym uczonym, którego prace znacząco wpłynęły na rozwój myśli filozoficznej i naukowej w XVII wieku. Jego twórczość obejmowała różnorodne zagadnienia, które były istotne dla badań nad naukami przyrodniczymi i filozoficznymi.

• (1655) Disputatio delationem Terrae annuam circa Silem, et ejusdem circumgyrationem diurnam circa proprium centrum probans, more Geometrico disposita, F,
• (1655) Naturalis harmonia astronomiae cum chiromantia, Frankfurt,
• (1655) Renatus Des Cartes triumphans, id est principia philosophiae Cartesianae in Alma Viadrina ventilae et defensa, Frankfurt,
• (1656) Syncretismus philosophicus inter Renatum Des Cartes atque Aristotelem institutus, Frankfurt,
• (1657) Geotomia sive Terrae sectio exhibens praecipua et difficiliora problemata, Frankfurt,
• (1659) Dissertatio philosophica de calore et motu membrorum naturali in corpore humano, Frankfurt,
• (1659) Dissertatio philosophica probans et motum membrorum naturalem in humano corpore, adeoque vitam non procedere ab anima, quae unica est scilicet rationalis, sed a materia coelesti subtilissima, analoga elemento solis et stellarum fixarum, Frankfurt,
• (1660) Dissertatio philosophica exhibens modum praecavendi errorem in veritatis philosophicae. Imprimis naturalis inquisitione atque diiudicatione iuxta principia Renati Des Cartes, Frankfurt.

---

Oceń: Jan Kołaczek-Placentinus

---