Ludwig Kalisch

---

Życiorys

Ludwig Kalisch pochodził z rodziny rabinackiej, wychowany w tradycji ortodoksyjnej. Jego bliskie związki z kręgiem mędrców Leszna miały istotny wpływ na jego wczesne lata. W wieku 12 lat podjął decyzję o opuszczeniu rodzinnego domu. Wówczas rozpoczął różnorodne zajęcia, zostając najpierw handlarzem, a następnie nauczycielem. Po zgromadzeniu odpowiednich funduszy, Kalisch postanowił kontynuować naukę – najpierw zdobijając maturę, a potem studiując medycynę oraz literaturę i języki w renomowanych uczelniach Heidelbergu i Monachium.

W 1843 roku osiedlił się w Mayence, gdzie zajął się redagowaniem pisma “Narrhalla” w latach 1843-1846. Na łamach tego czasopisma, Kalisch śmiało prezentował swoje nowatorskie poglądy. Wyrażał sprzeciw wobec polityki Prus, a także popierał emancypację Żydów oraz postulował równość ich praw w stosunku do praw innych obywateli. Jego zaangażowanie polityczne zaowocowało aktywnym uczestnictwem w rewolucji Wiosny Ludów na przełomie lat 1848–1849, gdzie współpracował z tymczasowym rządem Palatynatu.

Za swoje działania, Kalisch został skazany na karę śmierci w Zweibrücken, co zmusiło go do ucieczki z Niemiec. W 1850 roku osiedlił się kolejno w Paryżu i Londynie, a w 1851 roku na stałe został w Paryżu, nawiązując kontakty z wieloma znanymi osobistościami, takimi jak Jacques Offenbach czy Heinrich Heine. Jako autor przekładu libretta operetki “Orfeusz w piekle” z 1859 roku, zyskał pewną popularność, gdyż premiera miała miejsce w Teatrze Miejskim we Wrocławiu. Jego twórczość, pełna satyrycznych odniesień do rzeczywistości politycznej, nie zyskała trwałego miejsca w kulturze, jednak niektóre dzieła, w tym znane “Bilder aus meiner Knabenzeit”, pozostają w pamięci.

Twórczość literacka

„Bilder aus meiner Knabenzeit (Obrazki z moich lat chłopięcych)” to fascynujący zbiór esejów autobiograficznych, który ujrzał światło dzienne w 1872 roku. W tej publikacji autor, Ludwig Kalisch, portretuje różnorodne aspekty życia społeczności żydowskiej w Lesznie, co wówczas stanowiło największą gminę żydowską w Wielkopolsce.

Kalisch szczegółowo opisuje między innymi żydowską edukację religijną, a także życie codzienne rodzin żydowskich oraz ich działalność gospodarczą. Jego pisma zwracają uwagę na zmiany społeczne, takie jak trendy emancypacyjne i akulturacyjne, które wpływały na strukturę tej społeczności. Jednym z kluczowych atutów jego twórczości jest humorystyczna ballada, która dodaje lekkości i kolorytu jego refleksjom.

Kalisch nie ograniczał się tylko do wydania książek; wiele z jego prac ukazywało się w formie felietonów w gazetach i czasopismach. Spośród licznych publikacji, na które zasługuje szczególna uwaga, można wymienić:

• “Das Buch der Narrheit”, Mayance 1845,
• “Schlagschatten”, ib. 1845,
• “Poetische Erzählugen”, ib. 1845,
• “Shrapnels”, Frankfurt nad Menem, 1849,
• “Paris und London”, ib. 1851,
• “Heitere Stunden”, Berlin, 1872,
• “Bilder aus Meiner Knabenzeit”, Leipsic, 1872,
• “Gebunden und Ungebunden”, Monachium, 1876,
• “Pariser Leben”, Mayance, 1881, wyd. 2d. 1882.

Kalisch w Polsce

W polskiej kulturze Ludwig Kalisch jest na ogół postacią mało znaną. Jego biografia znalazła się w słowniku autorstwa Dariusza Czwojdraka, poświęconym Lesznu.

Fragmenty jego dzieła “Bilder aus meiner Knabenzeit” zostały zamieszczone w “Panoramie Leszczyńskiej”, a tłumaczenie, którego dokonał Marcin Błaszkowski, wzbogacono wstępem Rafała Makowskiego w wydaniu z 11 lutego 2010 roku.

Te same przekłady znalazły zastosowanie w programie telewizyjnym przygotowanym przez Telewizję Leszno, noszącym tytuł “Obrazki z lat chłopięcych Kalischa”, który emitowano w marcu 2010 roku.

W 2019 roku wydano polskie tłumaczenie zbioru esejów autobiograficznych Kalischa, zatytułowanego „Bilder aus meiner Knabenzeit”, które pierwotnie wydano w 1872 roku, wykonane przez Marcina Błaszkowskiego.

---

Oceń: Ludwig Kalisch

---