Cwi Hirsz Kaliszer

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Cwi Hirsz Kaliszer przyszedł na świat w 1795 roku, w Lesznie, które leży w zachodniej Polsce i w tym czasie znajdowało się pod pruskim zaborami. W młodzieńczych latach kształcił się w jesziwie rabina Jaakowa Lorberbauma, a następnie w Poznaniu, gdzie stał się uczniem znanego rabina Akiwy Egera. Poza zdobywaniem wiedzy w zakresie tradycyjnego judaizmu, interesował się także filozofią, literaturą oraz kabalistyką. Do jego edukacji należało również gruntowne zaznajomienie się z dziełami średniowiecznych myślicieli żydowskich, a także z filozofami takimi jak Kartezjusz, Spinoza, Mendelssohn i Kant.

W życiu osobistym, Cwi Hirsz poślubił Henriette Cohn (1802–1889), wywodzącą się z Nieszawy. Z tego związku przywitało świat jedenaścioro dzieci: Louis, Amalie (1827–1909), Jacob (1833–1917), David (1836–1916), Wolf Ze’ew (1839–1892), Alfred (1842–1909), Johanna (1845–1929), Jenny (1847–1928), a także Moritz, Ernestine i Auguste. Po zawarciu małżeństwa, Kaliszer zamieszkał w Toruniu, gdzie uczył się praktycznego życia od swojego ojca.

Praca publiczna

W 1825 roku Hirsz Kaliszer objął stanowisko rabina w Toruniu, gdzie poświęcił się swojej posłudze religijnej przez wiele lat. Jego działalność cechowały bezinteresowność oraz brak żądania wynagrodzenia za pracę. Utrzymanie rodziny zapewniał drobny sklep prowadzony przez żonę. Pomimo faktu, że wielu rabinów w tamtym czasie opowiadało się przeciwko ruchowi Haskali, Kaliszer sam był przeciwny nowym reformom, jednak w swojej wizji proroczo uważał, że Żydzi powinni aktywnie dążyć do „powolnego dochodzenia do odkupienia Izraela”. Wierzył, że kluczowym krokiem w planie Bożym jest powrót Żydów do Ziemi Izraela, co winno otworzyć drogę do zbawienia ludzkości.

Początek jego publicznej aktywności datuje się na rok 1836, kiedy to napisał list do niemieckiego bankiera pochodzenia żydowskiego, Amschela Mayera Rotszylda, który był najstarszym synem dynastii Rothschildów. Kaliszer zwrócił się do niego z ponowną prośbą o wsparcie finansowe w związku z zakupem ziemi w Palestynie, będącej wówczas częścią Imperium Osmańskiego. W tym liście po raz pierwszy wyłożył swoje poglądy na temat naturalnego odkupienia narodu żydowskiego, które mogło odbyć się bez oczekiwania na Bożą interwencję i odbudowę kultu ofiarnego na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie.

W 1839 roku, ponownie Kaliszer skierował podobną prośbę do Mosesa Montefiore, żydowskiego filantropa z Wielkiej Brytanii. W kolejnych latach prowadził obszerną korespondencję z innymi rabinami na temat przywracania ofiar, co zaowocowało w późniejszych publikacjach, w tym jego książce zatytułowanej Wymogi Syjonu (hebr. דרישת ציון). W 1843 roku, Kaliszer wydał pierwszy tom swojej pracy Uczciwa Wiara (hebr. אמונה ישרה), w której zawarł swoje rozważania na temat filozofii, wiary oraz kabały. Druga część tej książki ukazała się dopiero w 1870 roku, z powodu intensywnej działalności na rzecz żydowskiego osadnictwa w Palestynie.

W jego dorobku znalazły się także inne prace, jak Eben Bochan, komentarz do istotnych zagadnień prawnych oraz różnorodne glosy i opracowania dotyczące Pięcioksięgu oraz Haggady. Kaliszer publikował również w wielu czasopismach, w tym w HaMaggid, Syjon, Ha’Ibri oraz HaLewanon.

Rok 1859 przyniósł mu współpracę z rabinem Natanem Friedlandem. W następnym roku zorganizowali razem w Toruniu konferencję poświęconą żydowskiemu osadnictwu w Ziemi Izraela. Przybyli na nią znani rabini, w tym cadyk Elijahu Guttmacher. Działania te przyczyniły się do powstania stowarzyszenia Związek dla Kolonizacji Palestyny (niem. Israelistischer Verein zur Kolonisation von Palästina), które miało na celu podjęcie konkretnych kroków w tej sprawie. Już od 1861 roku rozpoczęto zbieranie funduszy na budowę mieszkań dla potrzebujących w Jerozolimie.

Kaliszer widział także potrzebę wspierania rozwoju żydowskiego rolnictwa w Palestynie, co wiązało się z poważnymi wyzwaniami, ponieważ Żydom zakazano posiadania ziemi na europejskim kontynencie. W związku z tym, Kaliszer zainicjował szeroką kampanię mającą na celu założenie żydowskiej szkoły rolniczej. W 1870 roku jego syn, Wolf Ze’ew Kaliszer, wydzierżawił tereny od tureckiego sułtana, gdzie utworzono szkołę rolniczą Mikwe Jisra’el.

Marzeniem Kaliszera było wyemigrowanie do Ziemi Izraela, lecz z powodu pogarszającego się stanu zdrowia nigdy nie udało mu się spełnić tego pragnienia. Ostatecznie, zmarł 16 października 1874 roku w Toruniu.

Znaczenie

Nauki Cwi Hirsz Kaliszera miały kluczowe znaczenie w kształtowaniu wczesnych idei syjonistycznych.

---

Oceń: Cwi Hirsz Kaliszer

---