Leszno (stacja kolejowa)

---

Ruch pociągów

Na stacji kolejowej w Lesznie obsługiwane są różnorodne połączenia pociągowe, które łączą to miasto z innymi ważnymi miejscowościami w Polsce. Wśród kursujących pociągów znajdują się:

• Express InterCity – (Lech) realizujący trasę do takich miejsc jak: Warszawa, Kutno, Konin, Poznań, Wrocław,
• InterCity – (Artus, Bosman, Gwarek, Halny, Hewelisz, Jeziorak, Malczewski, Mamry, Mieszko, Piast, Pomorzanin, Przemyślanin, Szkuner, Szyndzielnia) prowadzący do: Białogardu, Bielska-Białej, Brzegu, Bydgoszczy, Częstochowy, Gdańska, Gdyni, Giżycka, Gliwic, Gniezna, Iławy, Inowrocławia, Jeleniej Góry, Katowic, Kędzierzyna-Koźle, Kłodzka, Kołobrzegu, Koszalina, Krakowa, Laskowic, Olsztyna, Opola, Piły, Polanicy-Zdrój, Poznania, Przemyśla, Rzeszowa, Słupska, Sopotu, Strzelina, Tczewa, Torunia, Ustki, Wałbrzycha Miasto, Wrocławia;
• TLK – (Rozewie) dojeżdżający między innymi do Gdańska, Gdyni, Gniezna, Katowic, Opola, Poznania i Wrocławia;
• REGIO – (Kamieńczyk) z przystankami między innymi w Głogowie, Kościanie, Jeleniej Górze, Poznaniu, Rawiczu, Szklarskiej Porębie, Wałbrzychu, Wrocławiu oraz Międzylesiu, oraz Zielonej Góry;
• Koleje Wielkopolskie – (Poznańczyk) zapewniający połączenia do Krotoszyna, Ostrowa Wlkp., Poznania, Rawicza, Wolsztyna i Zbąszynka.

Warto zaznaczyć, że na stację regularnie przyjeżdżają również pociągi parowe z Parowozowni Wolsztyn, które są uruchamiane przez Koleje Wielkopolskie oraz pociągi retro, organizowane przez TurKol.

Ruch pasażerski

W kontekście ruchu pasażerskiego, stacja kolejowa w Lesznie odgrywa znaczącą rolę w transporcie kolejowym w Polsce. Poniżej znajduje się zestawienie danych, które ilustrują wymianę pasażerską na tym obiekcie w kolejnych latach.

Rok	Roczna wymiana	Dobowa wymiana pasażerska	Lokalizacja w Polsce
2017	1 720 000	4 700	53
2018	1 680 000	4 600	70
2019	1 720 000	4 700	62
2020	952 000	2 600	62
2021	1 350 000	3 700	60
2022	Brak danych	5 300	Brak danych

Historia

Historia kolei w Lesznie sięga roku 1853, kiedy to podjęto decyzję o budowie nowej linii kolejowej łączącej Wrocław z Poznaniem, znanej jako Kolej Poznańska. Koncesję na realizację tego przedsięwzięcia uzyskała Kolej Górnośląska, która rozpoczęła budowę infrastruktury kolejowej w trzech różnych kierunkach: do Wrocławia, Poznania i Głogowa. W Lesznie pierwszą zrealizowaną linią była ta łącząca Wrocław z Poznaniem, a 27 września 1856 roku próbna lokomotywa parowa wjechała na dworzec leszczyński od strony Rawicza. Regularny kurs odbył się po raz pierwszy 27 października tego samego roku. Oficjalne otwarcie linii miało miejsce 29 października 1856 roku, w atmosferze świątecznej z udziałem ważnych przedstawicieli władz miejskich oraz mieszkańców.

Następnym istotnym wydarzeniem było otwarcie 45-kilometrowej linii do Głogowa, które miało miejsce 1 grudnia 1857 roku. Po zakończeniu I wojny światowej trasa kolejowa między Wschową (niem. Fraustadt) a Lasocicami stała się istotnym punktem granicznym między Polską a Niemcami. W okresie od kwietnia do czerwca 1919 roku linią z Głogowa do Leszna przewieziono liczne transporty żołnierzy z oddziałów gen. Hallera wracających z Francji, w tym m.in. przez Żagań, na terytorium Polski.

Połączenie Leszna z Ostrowem Wlkp. oraz Jarocinem miało miejsce 1 października 1888 roku, a kolejna linia do Włoszakowic rozpoczęła kursy 1 października 1895 roku, z datą zakończenia budowy przewidzianą na 1904 rok. 15 września 1916 roku uruchomiono niemal 60-kilometrową linię z Leszna przez Górę do Krzelowa, która prowadziła w kierunku południowym, równolegle do istniejącej linii nr 271 (Wrocław Główny – Poznań Główny). Niestety, po wysadzeniu mostu na rzece Kopanica w trakcie powstania wielkopolskiego, linia stała się nieprzejezdna.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, granica państwowa między Polską a Niemcami przebiegała wzdłuż linii kolejowej, a 17 stycznia 1920 roku linia na trasie Leszno – Laskowa przestała być używana, ostatecznie zostając rozebrana w 1922 roku.

Dr Bronisław Świderski w 1928 roku opisał teren dworca leszczyńskiego jako okazały, z bogatą infrastrukturą kolejową i warsztatami, co nadaje mu znaczące miejsce w komunikacji kolejowej regionu.

Leszno zyskało doskonałe połączenia kolejowe na różne kierunki, stając się jednym z kluczowych węzłów kolejowych w Wielkopolsce. Ma bezpośrednie linie do Poznania, Wrocławia, Głogowa, Zbąszynka i Warszawy, a także nieczynny odcinek do Góry. W okresie międzywojennym stacja w Lesznie służyła jako stacja z kontrolą graniczną, gdzie na linii nr 14 kursowały pociągi międzynarodowe, a do Lasocic dojeżdżały pociągi z Leszna.

Warto także zauważyć, że elektryfikacja linii Poznań – Wrocław miała miejsce w trzech etapach: 31 maja 1969 r. od Poznania do Puszczykówka, 20 grudnia 1969 r. od Puszczykówka do Leszna i 22 kwietnia 1970 r. od Leszna do Wrocławia Głównego. Przed otwarciem stacji Poznań Franowo, Leszno pełniło rolę stacji rozrządowej dla Poznania, co wiązało się z koniecznością budowy wiaduktu w 1977 roku oraz przejścia podziemnego w 1969 roku dla poprawy przepustowości ruchu samochodowego.

Budynek

Pierwszy budynek stacji kolejowej w Lesznie został wzniesiony w 1857 roku jako dworzec przelotowy, dostosowany do układu torów. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów, zbudowany w stylu neogotyku angielskiego, przywodził na myśl dworzec kolejowy we Wrocławiu. Wydaje się, że to właśnie wrocławski obiekt mógł być źródłem inspiracji dla architekta leszczyńskiego dworca. Wilhelm Grapow opublikował projekt dworca wrocławskiego w 'Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen’ tom 10, co zapewne przyczyniło się do jego naśladowania.

Na parterze stacji zaplanowano przestronny korytarz, który prowadził do dużej poczekalni oraz do szeregu mniejszych pomieszczeń, takich jak: portiernia, kasa biletowa, biuro telegrafu, ekspedycja paczek, bufet oraz pokoje na różne potrzeby. Na piętrze ulokowane były mieszkania służbowe oraz apartamenty dla wymagających podróżnych.

Pierwsza większa rozbudowa dworca miała miejsce w 1899 roku, co było skutkiem zwiększającej się liczby pasażerów. Choć zmiany były znaczące, nie wpłynęły one na ogólny kształt budynku. W 1905 roku, w związku z rozbudowaniem oferty dla podróżnych, podjęto decyzję o dobudowie niewielkich aneksów od wschodu i zachodu, funkcjonujących jako poczekalnie IV klasy. Dzięki tym zmianom zwiększono także metraż poczekalni I i II klasy usytuowanych wewnątrz dawnego budynku.

Przebudowa przeprowadzona w 1905 roku była największa w czasach zaborów, znacznie zmieniając wygląd dworca i rozbudowując go w stosunku do pierwotnego projektu. Architekci z Królewskiej Dyrekcji Kolei w Poznaniu zadbali, aby nowa fasada budynku nawiązywała do stylu neogotyckiego, a zachowany fragment północny dworca harmonizował z architekturą nowej części.

W latach 1941-1944, w okresie niemieckiej okupacji, dworzec został również rozbudowany – na potrzeby wojska zatrudniano wówczas polskich robotników. Pomimo tych zmian, dworzec zachował swoje malownicze detale, takie jak wieżyczki z krenelażem. Niestety, w 1969 roku obiekt został zlikwidowany, a jedyną pozostałością po nim stał się herb Leszna, umieszczony na nowym budynku w związku z jubileuszem 150-lecia kolei w regionie.

Decyzją Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych z 1968 roku, neogotycki dworzec został zburzony, a w latach 1969-1971 w jego miejsce zbudowano nowoczesny obiekt w stylu modernistycznym. W wyniku tej przebudowy całkowicie zmienił się kształt stacji. Nowy dworzec charakteryzował się dużą kubaturą oraz nowoczesnym połączeniem betonu i przeszklonych ścian.

Pod nowym budynkiem zrealizowano tunel, który łączył obie części peronowe, umożliwiając wygodny dostęp do pociągów. Na parterze powiększono część gastronomiczną i szereg kas biletowych, a także stworzenie informacji dla podróżnych. W nowym gmachu na pierwszym piętrze wydzielono także nowe poczekalnie.

Nowy dworzec został otwarty 30 października 1971 roku. W ceremonii otwarcia zamontowano tablicę poświęconą kolejarzom węzła leszczyńskiego, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Napis na tablicy brzmi: 'Kolejarzom węzła leszczyńskiego, zamordowanym, poległym i zaginionym w walce z faszyzmem 1939-1945.’ Dodatkowo, w 2014 roku zamontowano tablicę upamiętniającą pięciu Polaków, skazanych przez stalinowski sąd za obronę porwanej przez Sowietów kobiety.

W marcu 2010 roku rozpoczęła się przebudowa dworca, w ramach której wprowadzono znaczące zmiany w organizacji przestrzeni. Choć bryła budynku pozostała bez większych zmian, układ kas biletowych oraz punktów handlowych uległ reorganizacji. Do nowego budynku dodano windę oraz automatyczne drzwi. 30 stycznia 2012 roku otwarto zmodernizowany dworzec, który teraz spełnia wymogi osób z niepełnosprawnościami i ma powierzchnię użytkową wynoszącą 2482,9 m².

Rewitalizacji poddano również plac przed dworcem. Nowa kostka brukowa, stylowe oświetlenie oraz ścieżka rowerowa to tylko niektóre z poprawiających estetykę zmian, które zrealizowano w 2011 roku.

Perony

Na stacji kolejowej w Lesznie znajdują się cztery główne perony, które są ze sobą połączone przejściami podziemnymi. Przejścia te w części wschodniej zostały wydłużone do ulicy Towarowej, przy której znajduje się peron numer 6. Warto zauważyć, że na peronach 1, 2, oraz 6, a także przy wejściu do tunelu od strony ul. Towarowej, zamontowane zostały windy.

Perony 1 (tor 2) oraz 3 (tor 4) są częściowo zadaszone i oferują boczne wejścia do budynku dworcowego. Po stronie wschodniej dworca zlokalizowany jest peron 6 (tor 5), który dysponuje jedynie jedną krawędzią peronową. Pozostałe perony 2 (tor 1 i 3), 4 (tor 6 i 8), oraz 5 (tor 10 i 12) są całkowicie zadaszone, co zapewnia pasażerom większy komfort w czasie deszczu lub wiatru.

Ciekawostką jest to, że wiaty na peronach stanowią oryginalną niemiecką konstrukcję z czasów rozbudowy dworca, która miała miejsce w 1905 roku, z wyjątkiem peronu 2. Perony 1 i 2, jak również peron 6, znajdują się pomiędzy budynkiem dworca (ściana wschodnia) a ulicą Towarową oraz przylegającym do niej Dworcem PKS.

Natomiast perony 3, 4 oraz 5 usytuowane są pomiędzy zachodnią ścianą budynku dworca a ulicą Jana Kilińskiego. Tak zorganizowana przestrzeń pozwala na wygodne poruszanie się po całym kompleksie stacji.

Infrastruktura

Wjeżdżając od zachodniej strony, można dostrzec, że po prawej stronie torów znajdowała się nastawnia LS2, która miała na celu zarządzanie zwrotnicą umieszczoną na torze trzecim. Z uwagi na przeprowadzoną modernizację linii kolejowej nr 271, nastawnia ta została nieodwracalnie zburzona, a jej funkcje przejęło Lokalne Centrum Sterowania w Lesznie. Budynek ten znajdował się tuż obok przejazdu kolejowego w pasie ulicy Słowiańskiej. Przejazd ten, ze względu na wprowadzone zmiany, został zamknięty dla ruchu samochodowego w roku 1977, co było związane z otwarciem nowego wiaduktu. Przechodząc obok przejazdu, można zauważyć przejście podziemne, otwarte w 1969 roku, które przeszło gruntowną modernizację w 2020 roku.

Przed przejazdem i przejściem znajduje się również budynek zlikwidowanej stacji kolejowej Leszno Dworzec Mały, a zaraz obok niego ciągną się pozostałości linii Leszno Dworzec Mały – Góra – Krzelów, które są obecnie w złym stanie technicznym. Za mniejszym dworcem tory rozwidlają się przy peronie drugim. Ekspedycja kolejowa, znajdująca się od wschodniej strony budynku dworca, była wyposażona w rampę oraz tory postojowe, na których w przeszłości przebywały maszyny torowe, a także bocznicę skierowaną do zamkniętego przedsiębiorstwa Młyny. W latach 2017-2020 stacja przeszła szereg zmian, w tym również wschodnia część stacji.

Przy zachodniej stronie peronu 2 usytuowane są kompleksy budynków kolejowych, które w przeszłości pełniły rolę Zakładu Medycyny Kolejowej. Kierując się w stronę Poznania, zaraz za byłymi ekspedycją robią się rozjazdy do lokomotywowni, a także w kierunku dawnych torów zdawczo-odbiorczych, które łączyły stację z firmami Metalplast i Fabryka Pomp, jak również na linię o znaczeniu militarnym nr 817 do Grzybowa.

W dalszym ciągu, w obszarze sekcji, istnieje Sekcja Utrzymania i Napraw Taboru Przewozów Regionalnych, która dysponuje odpowiednim zapleczem techniczno-remontowym, a także myjnią całopociągową otwartą 9 marca 2016 roku.

W sąsiedztwie lokomotywowni można zauważyć wieżę ciśnień, która obecnie jest nieużywana. Po drugiej stronie linii znajduje się zmodernizowana nastawnia wykonawcza oraz inne budynki gospodarcze. Również na wschodniej stronie linii poznańskiej widać odstawione lokomotywy w pobliżu dawnych punktów nawęglania lokomotyw parowych, żurawia wodnego, wrocławski budynek myjni lokomotyw, a także piaskarkę. Cały kompleks kończy się przy górce rozrządowej.

Natomiast po przeciwnej stronie dworca, przy linii kolejowej nr 14, znajduje się wagonownia, która została zmodernizowana i odświeżona w 2012 roku, przy czym jej kolorystyka nawiązuje do głównego budynku dworcowego. W wagonowni Leszno odbywa się przechowywanie, jak również naprawa wagonów kolejowych oraz przeprowadzanie przeglądów rewizyjnych.

Równolegle do linii prowadzącej w kierunku Ostrowa Wielkopolskiego zlokalizowany jest peron 6, który prawdopodobnie pełni funkcje służbowe, a także ciągnąca się sieć torów odstawczych, wykorzystywana przez spółki: Przewozy Regionalne, Koleje Wielkopolskie oraz Koleje Dolnośląskie. Od roku 2010 PKP Polskie Linie Kolejowe są w trakcie modernizacji linii kolejowej E59 na odcinku Wrocław – Poznań. Realizacja tej inwestycji jest współfinansowana z funduszy unijnych na podstawie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (perspektywa finansowa 2007-2013).

Z przeprowadzonych robót wynika, że prędkość na trasie wzrośnie do maksymalnych 160 km/h, co z pewnością wpłynie na poprawę czasu przejazdu z stacji Wrocław Główny do Poznań Główny; ten skróci się do 75 minut (dotyczy pociągów EIC). Co więcej, na stacjach Leszno i Poznań zaplanowano utworzenie dwóch lokalnych centrów sterowania ruchem kolejowym. Zakończenie prac przewidywano na 2014 rok. Jak informowano na rok 2016, PKP PLK SA zakładało zakończenie wszelkich robót na rok 2020.

W kolejnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, w latach 2014-2020, zrealizowano szereg kluczowych projektów, w tym:

• wymianę nawierzchni kolejowej torów 1 i 2 wraz z rozjazdami, wymianę podtorza oraz odwodnienia,
• modernizację peronów nr 1 i 2, która była zorientowana na ich poszerzenie i wydłużenie oraz przystosowanie dla osób niepełnosprawnych,
• przebudowę przejścia podziemnego pomiędzy peronami nr 1 i 2,
• instalację nowoczesnego systemu informacji megafonowej i wizualnej podróżnych na peronach nr 1 i 2,
• modernizację sieci trakcyjnej w głównym układzie torów nr 1 i 2 oraz elektryfikację toru nr 4 w Lesznie.

Planowane rozpoczęcie modernizacji części wschodniej stacji Leszno mogło mieć miejsce na początku 2016 roku, jednakże w związku z zaistniałymi opóźnieniami przy modernizacji LOTu C (odcinek Poznań Główny – Czempiń) rozpoczęcie prac przełożono na 1 października 2017 roku.

Dojazd do i z dworca

Centrum miasta jest doskonale skomunikowane z liniami autobusowymi, które oferują kilka opcji transportu:

• z ul. Dworcowej (Dworzec kolejowy)
• 2 Strzyżewice Pętla – Dworzec kolejowy – Rejtana Spółdzielnia,
• 3 Strzyżewice Pętla – Dworzec kolejowy – Leszno Grzybowo – Osiecka Cmentarz,
• 4 Wilkowice pętla – Dworzec kolejowy – Rynek Zaborowski,
• 10 Dworzec kolejowy – Galeria Leszno,
• 11 Święciechowa Rynek – Dworzec kolejowy – Chocimska Pętla,
• z ul. Towarowej (zaraz za przejściem podziemnym)
• 6 Towarowa – Rejtana Pętla.

Dodatkowo, na placu przed dworcem kolejowym oraz w jego okolicy znajdują się dwa postoje TAXI, co ułatwia przesiadki. Z dworca kolejowego dostępne są także połączenia mikrobusami prywatnych przewoźników w kierunku Głogowa.

Ciekawostki i wydarzenia

Wydarzenia związane z leszczyńskim dworcem kolejowym są niezwykle bogate i różnorodne.

Na przykład, 2 września 2024 roku przywrócone zostało bezpośrednie połączenie między Lesznem a Warszawą, co oznacza, że pociąg kategorii Express Intercity znowu kursuje przez to miasto.

Kolejnym istotnym wydarzeniem było wznowienie regularnych połączeń na trasie Leszno – Głogów – Zielona Góra, które miało miejsce 16 grudnia 2019 roku.

Warto również wspomnieć o częściowej modernizacji stacji rozpoczętej 1 października 2017 roku. Modernizacja dotyczyła peronów, sieci trakcyjnej oraz torów w części wschodniej stacji.

15 maja 2017 roku, ponownie uruchomiono regularne kursy parowozami na trasie Wolsztyn – Leszno – Wolsztyn, co przyciągnęło wielu miłośników zabytkowej kolei.

5 listopada 2016 roku w Lesznie odbyły się uroczystości związane z obchodami 160-lecia linii kolejowej nr 271. Zostały one zorganizowane przy wsparciu prezydenta Leszna Łukasza Borowiaka, PKP Cargo oraz Koleo. Obchody przyciągnęły uwagę mieszkańców i miłośników kolei.

Natomiast 14 grudnia 2014 roku, PKP Intercity niestety całkowicie zlikwidowało bezpośrednie pociągi kategorii EIC kursujące z Wrocławia do Warszawy przez Leszno, co spotkało się z niezadowoleniem podróżnych.

29 listopada 2014 roku, w odpowiedzi na rosnące potrzeby transportowe, na leszczyńskim dworcu zainstalowano 10 stojaków dla rowerów w ramach akcji „Kolej przyjazna rowerom”.

Jednak nie wszystko było pozytywne; na przykład od 1 marca 2012 roku, Koleje Wielkopolskie zawiesiły kursowanie pociągów na trasie Leszno – Gostyń z powodu braku funduszy.

1 czerwca 2011 roku, Koleje Wielkopolskie rozpoczęły nowe usługi przewozowe w Lesznie, w tym na trasach:

• Leszno – Ostrów Wielkopolski, obsługiwane przez spalinowe zespoły trakcyjne SA132,
• Leszno – Zbąszynek, obsługiwane przez autobusy szynowe SA105 i SA108,
• Leszno – Jarocin, obsługiwane przez autobusy szynowe SA105.

11 grudnia 2011 roku zlikwidowano również połączenie na trasie Głogów – Leszno, ponieważ samorządy województw nie wyraziły zainteresowania jego finansowaniem.

Na zakończenie warto dodać, że 12 grudnia 2008 roku do Leszna przyjechał ostatni planowy pociąg obsługiwany przez parowóz, a linia Leszno – Wolsztyn obecnie obsługiwana jest przez Koleje Wielkopolskie autobusami szynowymi SA105 i SA108.

1 grudnia 2007 roku miała miejsce uroczystość związana z 150-leciem linii kolejowej Leszno – Głogów, podczas której odbyły się wystawy i przejażdżki pociągiem retro.

Rok później, 1 października 2006 roku, Leszno świętowało 150-lecie kolei na ziemi leszczyńskiej. Uczestnicy mogli oglądać prezentacje zabytkowych lokomotyw i przyjść na przejażdżki drezyną.

Warto również wspomnieć, że w latach 40. XX wieku Leszno było częścią trasy pociągu Balt-Orient-Express, łączącego Sztokholm z Stambułem, co dowodzi znaczenia tego regionu na mapie kolejowej Europy.

W końcu, na ulicy Kilińskiego za byłą szkołą kolejową można zobaczyć nieczynny peron, który w przeszłości pełnił funkcję służbową i obecnie służy jako tor postojowy.

---

Oceń: Leszno (stacja kolejowa)

---