Rynek w Lesznie


Rynek w Lesznie to serce miasta, które zachwyca swoim nieregularnym czworokątnym kształtem. Zlokalizowany w środkowej części Leszna, na obszarze Starego Miasta, odgrywa kluczową rolę w życiu mieszkańców oraz turystów.

To miejsce ma nie tylko znaczenie kulturowe, ale również historyczne. Dodatkowo, założenie architektoniczne tego rynku zostało objęte ochroną konserwatora zabytków, co potwierdza numer rejestracyjny: 385 z dnia 6 lutego 1953. Taki status świadczy o jego wartości i potrzebie zachowania dla przyszłych pokoleń.

Opis

W historii tego miejsca, data jego powstania pozostaje tajemnicą, ale można przypuszczać, że stanowiło ono centralny plac wsi, która istniała przed założeniem miasta. Obecna forma Rynku pojawiła się po roku 1547. Zachodnią pierzeję, która współtworzy kompleks z ulicą Kościelną biegnącą na południe oraz ulicą Gabriela Narutowicza (dawniej znaną jako Wielka Kościańska) wyznaczał dawny trakt prowadzący ze Śląska do Poznania.

Interesującą cechą Rynku jest różna długość jego pierzei: północna ma 82 metry, wschodnia 102 metry, południowa 93 metry, a zachodnia 108 metrów. Z każdego z jego rogów wychodzą dwie ulice, które są prostopadłe do siebie. Centralne miejsce zajmuje ratusz, a wzdłuż pierzei znajdują się 37 kamienic, które głównie powstały w latach 1870–1914. Warto zauważyć, że wcześniejsza zabudowa uległa zniszczeniu w wyniku ogromnego pożaru w 1790 roku, który zniszczył środkową część miasta.

Wiele z tych kamienic kryje ślady starszej architektury, chociaż część z nich, w wyniku licznych przebudów, straciła swój pierwotny charakter. Najczęściej zmieniane były witryny sklepowe oraz układ ścian wewnętrznych. W latach 1913–1915 kamienice zyskały połączenie z miejskim systemem kanalizacji. Ostatnia kompleksowa renowacja Rynku miała miejsce przed Centralnymi Dożynkami w 1977 roku, kiedy to zamknięto go dla ruchu kołowego.

Od 1980 roku, wzdłuż wszystkich pierzei posadzono drzewa, co znacząco wpłynęło na estetykę tego miejsca. Rynek od zawsze pełnił funkcje reprezentacyjne i handlowe, a także stanowi istotny punkt orientacyjny w centrum miasta, zarówno w przeszłości, jak i w współczesnych czasach.

Nazwa

Na przestrzeni lat rynek w Lesznie przeszedł liczne zmiany nazewnictwa, odzwierciedlające zarówno historiczne, jak i społeczne aspekty rozwoju miasta.

  • Rynek XVI–XVIII,
  • Der Grosse Markt 1793–1884,
  • Markt 1884–1920,
  • Rynek 1920–1939,
  • Markt 1939–1945,
  • Rynek 1945–

Zabudowa

Część środkowa

Na Rynku w Lesznie centralną rolę odgrywa ratusz w Lesznie, który stanowi symbol architektoniczny tego miejsca.

Pierzeja zachodnia

Rynek 2 to kluczowy przykład klasycystycznej architektury z końca XVIII wieku. W trakcie XIX wieku oraz na początku XX wieku kamienica uległa istotnym przebudowom. W 1877 roku nieruchomości przy numerach 2 i 3 przejął Antoni Górczyński. Jego zlecenie na remont witryn zlecił Franzowi Feuerowi w 1891 roku. Po śmierci Górczyńskiego w 1927 roku budynek przeszedł w ręce Miejskiej Komunalnej Kasy Oszczędności, która dokonała adaptacji wnętrz. Zachwyca pięcioma osiami, z podwójnymi oknami. Gzyms nawiązuje do architektury ratusza, a figurka Merkurego, patrona kupców, zdobi go w okolicy ul. Słowiańskiej. Od 2 maja 1991 roku znajduje się w rejestrze zabytków (nr 1183/A).

Rynek 3 to kamienica z XIX wieku, trzyosiowa i trzykondygnacyjna. Zmiany, którym poddano ją przez lata, spowodowały utratę pierwotnych cech zabytkowych.

Rynek 4 to barokowa budowla szczytowa, stworzona w II połowie XVII wieku lub na początku XVIII wieku. W 1805 przejęła ją rodzina Skoblów, a w 1881 roku Edward Weigt zlecił przebudowę, dodając kondygnację oraz klasycyzując elewację. Obecnie budynek jest dwupiętrowy z trzema osiami. Od 16 września 1970 roku jest wpisany do rejestru zabytków (nr 513/1226).

W Rynek 5 wzniesiono budynek na początku XIX wieku, po zniszczeniach wywołanych pożarem z 1790 roku. Zakupiony przez Karola Beniamina Weicherta, od 1823 roku wymusił na nim magistrat przystąpienie do zabudowy. Dalsze zmiany w elewacji miały miejsce w II połowie XIX wieku, kiedy dodano kostium gipsowych zdobień. Obiekt od 16 września 1970 roku również figuruje w rejestrze zabytków (nr 514/1227).

Rynek 6 to z kolei kamienica, której początki sięgają drugiej połowy XVII wieku. W 1871 roku obiekt przeszedł na własność Henrietty i Wolfa Metisów, którzy zlecił renowację, znacząco zmieniając układ budynku. Po wojnie w 1923 roku Antoni Dzikowski przeprowadził adaptację pomieszczeń na skład bławatny, co znacznie zmieniło pierwotną użyteczność obiektu. Od 16 września 1970 roku także ten budynek jest dziełem zarejestrowanym (nr 515/1228).

Rynek 7 to kolejna barokowa kamienica, wybudowana w 1766 roku. Joanna Schreiber, właścicielka od 1907 roku, wprowadziła zmiany zamieniając układ okien. W obiekcie przeprowadzono wiele adaptacji wnętrz, a od 16 września 1970 roku figuruje w rejestrze zabytków (nr 516/1229).

Jedna z najstarszych kamienic, Rynek 8, pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Choć datowana na 1805 rok, zachowały się wcześniejsze dokumenty związane z jej historią. W 1923 roku obiekt przeszedł na własność Antoniego Marskiego, który zlecił gruntowną przebudowę fasady. Kamienica również znajduje się w rejestrze zabytków (nr 517/1230).

Rynek 9, kamienica powstała po 1791 roku, to z kolei rezultat połączenia dwóch budynków z XVII wieku. W 1813 roku przeszła na własność Doroty Charlotty Scheibe, a następnie należała do kupca Pawła Bethge. Wnętrze kamienicy podczas II wojny światowej zostało przerobione na schron. W 1965 roku w tym budynku mieszkał kompozytor Roman Maciejewski. Od 16 września 1970 roku to również zabytek (nr 518/1231).

Rynek 10, który orginalnie był barokowym budynkiem, został znacznie przebudowany w 1889 roku przez Eduarda Steina. Warto podkreślić, że jedynie on doznał zniszczeń podczas opadów w 1939 roku, jednak udało się przywrócić jego formę. Będzie figurował od 16 września 1970 roku w rejestrze zabytków (nr 521/1234).

Kamienica Rynek 11 jest pochodzi z połowy XVII wieku. W 1895 roku przeszła przebudowę, a jej pierwotny układ został zmieniony. W 1970 roku dołączyła do rejestru (nr 522/1235).

Rynek 12 to narożna kamienica, której projekt zachował się w pierwotnej formie, jednak nie jest ujęta w rejestrze zabytków.

Pierzeja północna

Rynek 13 to kamienica, której nie ma w rejestrze zabytków, chociaż posiada wiele charakterystycznych cech architektonicznych. Jej fasada jest pięcioosiowa, a środkowe osie okien są w ryzalicie.

W przypadku Rynek 14 mowa o barokowej kamienicy, która również nie jest ujęta w rejestrze zabytków. Jej historia jest związana z licznymi przebudowami, w tym w 1977 roku.

Rynek 15 to budowla szczytowa z XVII wieku. Jej przekształcenia miały miejsce w XIX wieku według projektu Eduarda Steina. Obiekt jest zarejestrowany w rejestrze zabytków od 15 stycznia 1971 roku (nr 539/1252).

Rynek 16, znana jako kamienica „Pod Łabędziem”, ma swoje korzenie w 1635 roku. Należy nawiązać do niepewnych źródeł dotyczących związku tej kamienicy z Janem Jonstonem, który był medykiem dworskim. Obiekt także widnieje w rejestrze zabytków (nr 539/1252).

Modernistyczny Rynek 17 ze względu na swoje cechy architektoniczne, nie posiada jednak statusu zabytkowego. Budynek i jego elewacja z lat 20. XX wieku zostały odrestaurowane w późniejszych latach.

W Rynek 18 znajdują się pozostałości budynków z XIX wieku, jednakze utraciły swoje walory zabytkowe. W Rynek 19, narożna kamienica z XVIII wieku, po zakończeniu przebudowy przeszła do rejestru zabytków 30 kwietnia 1991 roku (nr 1182/A).

Pierzeja wschodnia

Rynek 20, datowany na 1891 rok, to przykład architektury cechu rzeźników, wykazuje cechy neorenesansowe. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków (nr 639/Wlkp/A).

Rynek 21 z XIX wieku utracił również swoje cechy zabytkowe po licznych przebudowach. Na Rynek 22 wzniesiono barokową kamienicę, która doświadczyła renowacji oraz adaptacji. Została zarejestrowana w 1970 roku (nr 524/1237).

Rynek 23 to najniższa kamienica z XVIII wieku, od 15 stycznia 1971 roku wpisana do rejestru (nr 540/1253).

Rynek 24, postawiona w 1690 roku, była najwyraźniej najokazalsza na Rynku, jednak po późniejszych zmianach straciła pierwotne cechy. Rynek 25, starszy budynek z przełomu XIX i XX wieku, zyskał nową formę i również zaciera swoje cechy zabytkowe.

Rynek 26 oraz 27 to budynki z XVIII wieku, które, podobnie jak ich sąsiedzi, przeszły przebudowę w XIX i XX wieku, co spowodowało ich wpisanie do rejestru zabytków.

Neorenesansowa kamienica z 1888 roku, Rynek 28, honoruje połączenie dwóch barokowych budynków. Ostatecznie Rynek 29, ostatnia tradycyjna kamienica, powstała w 1634 roku, obecnie pozostaje pod ochroną konserwatorską od 1963 roku (nr 188/2/A).

Pierzeja południowa

Rynek 30 to transformowana kamienica z końca XIX wieku, która nie stanowi obiektu zabytkowego. W Rynek 31 również widoczne są zmiany, a obiekt nie znajduje się w rejestrze.

Rynek 32 powstał w XVIII wieku. Zmiany przeprowadzone w jego architekturze do końca XX wieku wyraźnie odmieniły jego pierwotny wygląd. Rynek 33 wyróżnia się jako największy na Rynku i także dzierży status zabytku, wpisując się do rejestru (nr 1184/A).

Cztery kolejne kamienice z XIX wieku: Rynek 34, 35, 36 i 37, mają wiele cech wspólnych związanych z renowacją fałszywych detali architektonicznych. Wspomniany Rynek 38 odznacza się barokowym charakterem, wpisanym do rejestru zabytków od 1970 roku (nr 519/1232).

Przypisy

  1. Leszno, Barokowa kamienica przy Rynku 38. Polska Niezwykła
  2. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 38, UM Leszna
  3. Leszno, Kamienica przy Rynku 33. Polska Niezwykła
  4. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 33, UM Leszna
  5. Leszno, Barokowa kamienica przy Rynku 32. Polska Niezwykła
  6. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 32, UM Leszna
  7. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 29, UM Leszna
  8. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 28, UM Leszna
  9. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 23, UM Leszna
  10. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 22, UM Leszna
  11. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 19, UM Leszna
  12. Leszno, Barokowa kamieniczka z przełomu XVII i XVIII wieku. Polska Niezwykła
  13. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 16, UM Leszna
  14. Leszno, Barokowa kamienica przy Rynku 15. Polska Niezwykła
  15. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 15, UM Leszna
  16. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 14, UM Leszna
  17. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 11, UM Leszna
  18. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 10, UM Leszna
  19. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 9, UM Leszna
  20. Leszno, Byłe miejsce zamieszkania Romana Maciejewskiego. Polska Niezwykła
  21. Leszno, Kamienica mieszczańska przy Rynku 8 (XVII/XVIII w.). Polska Niezwykła
  22. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 8, UM Leszna
  23. Leszno, Barokowa kamienica przy Rynku 7. Polska Niezwykła
  24. Miron Urbaniak „Zabytki Miasta Leszna”, Rynek 7, UM Leszna
  25. Leszno, Kamienica – Rynek 6. Polska Niezwykła

Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty związane z transportem i komunikacją":

Leszno Grzybowo | Leszno (stacja kolejowa) | Miejski Zakład Komunikacji w Lesznie | Lądowisko Leszno | Lotnisko Leszno-Strzyżewice

Oceń: Rynek w Lesznie

Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:23