Gronowo, znane również jako Grunowo, to jedna z dzielnic miasta Leszna. Zlokalizowana w północno-wschodniej części tego malowniczego miasta, jest interesującym przykładem urbanistyki, w której dwie części dzielnicy oddziela krajowa droga nr 5. Gronowo jest również wyodrębnione od Zatorza dzięki biegnącej w pobliżu linii kolejowej, która łączy Poznań z Wrocławiem.
Nie bez znaczenia jest fakt, że na mocy rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, z dniem 1 sierpnia 1977 roku, dzielnica ta została oficjalnie włączona w granice Leszna, co przyczyniło się do rozwoju lokalnej infrastruktury oraz integracji z resztą miasta.
Gronowo to nie tylko obszar mieszkalny, ale również miejsce z bogatą historią, której ślady można odnaleźć w architekturze oraz w lokalnych tradycjach.
Historia
Obecnie znana dzielnica Leszna ma swoje korzenie jako wieś, której historia sięga średniowiecza, istniejąc co najmniej od końca XIV wieku. W dokumentach pisanego języka łacińskiego, wieś była wymieniona pod różnymi nazwami: w 1382 roku wystąpiła jako Grunowo, w 1393 jako Grunovo, a w roku 1400 jako Gronowo. Z kolei w 1498 roku notowana była jako Granowo Maior.
Pierwotnie, Gronowo stanowiło wieś szlachecką, która była własnością lokalnych rodów wielkopolskich, w tym Grunowskich. To właśnie od tej miejscowości utworzyli oni swoje nazwisko. Później, do grona właścicieli dołączyły rodziny Sieńskich oraz Leszczyńskich. W 1437 roku wieś była zlokalizowana w powiecie kościańskim w obrębie Korony Królestwa Polskiego. W 1510 roku Gronowo przynależało do parafii w Goniębicach.
W średniowieczu obszar dzisiejszego Leszna był zamieszkany przez oddzielne osady – Leszczno i Leszczynko, a obecne dzielnice nosiły status samodzielnych wsi. Interesującym elementem historii jest fakt, że Gronowo sąsiadowało z wsią Grunówko. W 1397 roku dziedzic Leszna, Stefan Karmiński, oraz Szymon z Grunowa byli zaangażowani w spór sądowy dotyczący granic pomiędzy dwiema miejscowościami. Zlecenie wytyczenia granicy otrzymali arbitrzy wyznaczeni przez obie strony konfliktu.
Wielu mieszkańców Gronowa miało swoje aktywności na niwie prawnej i politycznej. W 1382 roku Szymon Grunowski był wśród przedstawicieli wielkopolskiej szlachty, którzy przysięgli wierność Jadwidze Andegaweńskiej, wyróżnionej kandydatce na króla Polski, wybranej podczas zjazdu rycerstwa w Radomsku. W kolejnych latach Szymon Grunowski zainicjował spory z właścicielami sąsiednich wsi. Jego konflikty sięgały także sytuacji, w której oskarżał Szczepana z Karmina o zbrojny napad na Gronowo.
Bracia Maciej i Zygmunt Grunowski, notowani w latach 1415–1450, również przyczyniali się do historii wsi. W 1424 roku udało się odnotować Piotra, kmiecia z Gronowa. Swoją obecność na lokalnej scenie zaznaczył także kasztelan przemęcki, Rafał Leszczyński, który w 1437 roku nabył część majątku Gronowa. Warto zauważyć, że sytuacja ekonomiczna wsi była różnorodna – w 1445 roku doszło do ekskomuniki dwóch kmieci w związku z zaległymi dziesięcinami, co ilustruje złożoność interakcji między mieszkańcami a Kościołem.
Wkrótce po tych wydarzeniach, w 1450 roku, synowie Iwana dokonali podziału majątku. Mikołaj zajął Gronowo, podczas gdy Tomasz otrzymał wieś Sienno, a Rafał wieś Parska. Mikołaj, jako jedyny dziedzic Gronowa, w 1455 roku objął roczny czynsz wynoszący 6 grzywien z folwarku. Interesującym dokumentem jest zapis z 1463 roku, w którym Stanisław odnotował posag dla swojej żony, Barbarze, za połowę Gronowa.
W 1480 roku Jan z Gronowa zapisał swojej żonie Helenie posag na podstawie wytyczonego majątku, co wskazuje na zdrowy stan finansowy wsi w tamtych latach. Jednakże, w 1507 roku, Jan Sieński, szlachcic, sprzedał swoje udziały w Gronowie swojemu synowi, co podkreślało zmieniające się relacje właścicielskie w regionie. Ta dynamika społeczna oraz gospodarcza, a także odnotowane konfliktowe sytuacje, prezentują skomplikowaną historię Gronowa przez wieki.
Wspomnienia z przeszłości są podkreślane także w rejestrach podatkowych. W 1510 roku wieś była własnością pana Sieńskiego, licząc 9,5 łana osiadłego, co ilustrowało jej znaczenie w kontekście lokalnej ekonomii. Krótkie zapisy w katastrach z 1513 roku dotyczące transakcji między Janem Grunowskim a jego bratankami pokazują, jak majątek owocował różnymi formalnościami prawnymi. W roku 1530 we wsi zarejestrowano pobór podatków od 8 łanów oraz karczmy, co wyrażało realia życia w danym okresie.
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 roku, Gronowo, podobnie jak cała Wielkopolska, weszło pod dominację Prus, co sprawiło, że wieś znalazła się w nowej rzeczywistości politycznej, oddziałując na dalsze losy tej okolicy.
Charakterystyka
Gronowo to niewielka miejscowość, w której zamieszkuje około 6500 mieszkańców. Na terenie osiedla wyróżniają się istotne ulice, takie jak: Barbary Jeziorkowskiej, która jest jedną z najdłuższych ulic w Gronowie, a także Władysława Jagiełły, Gronowska, będąca zarówno największą, jak i najstarszą ulicą tej dzielnicy, oraz Łowiecka.
Warto zauważyć, że wiele z gronowskich ulic zawdzięcza swoje nazwy bohaterom literackim stworzonym przez Henryka Sienkiewicza. Należą do nich m.in. ul. Zbyszka z Bogdańca, Juranda, Andrzeja Kmicica, Jagienki, ks. Kordeckiego oraz Połanieckich.
W sercu Gronowa znajduje się kościół parafialny pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego, którego proboszczem jest ks. kanonik Mieczysław Jarczewski. Jest to świątynia parafialna dla parafii o tej samej nazwie.
W miejscowości znajduje się także Szkoła Podstawowa nr 5 im. Henryka Sienkiewicza oraz Gimnazjum nr 5 im. Arkadego Fiedlera.
Dodatkowo, Gronowo posiada remizę OSP KSRG Leszno-Gronowo, która jest wyposażona w dwa wozy bojowe: GCBA Volvo FMX 410 4×4 oraz VW T4 SLRR. Należy również wspomnieć, że dotychczasowy wóz, 21-letni Jelcz 442 GCBA 5/24, został przekazany OSP w Bukówcu Górnym.
Przypisy
- "Nie czują się wsiokami z Gronowa" Panorama Leszczyńska 25.08.2017 r.
- Gąsiorowski 1992 ↓, s. 581-592.
- a b c d e f g h Chmielewski 1987 ↓, s. 698-701.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Leszczynko | Śródmieście (Leszno) | Antoniny (Leszno) | Zatorze (Leszno) | Grzybowo (Leszno)Oceń: Gronowo (Leszno)