Zdzisław Maćkowski

---

Życiorys

Urodziny Zdzisława Maćkowskiego miały miejsce w Lesznie, w rodzinie dziennikarza Jana Karola (1865–1915) oraz Ewy z Kraśnickich. W 1905 roku rozpoczął naukę w III gimnazjum w Krakowie, gdzie w 1913 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie, w latach 1913–1914 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Franciszkańskim. Podczas studiów zaangażował się w działalność organizacji niepodległościowych oraz skautingu. W tym samym roku zdał egzamin oficerski w Drużynach Polowych Sokoła.

W trakcie I wojny światowej brał udział w walkach w Legionach Polskich, służąc jako oficer w 4 pułku piechoty oraz Komendzie Legionów. Na podstawie reskryptu Rady Regencyjnej z dnia 25 października 1918 roku, został przydzielony do Wojska Polskiego, otrzymując rangę kapitana.

W czasie konfliktu z Ukraińcami, a później w walkach z bolszewikami, działał w szeregach 8 pułku piechoty Legionów. Pełnił funkcję zastępcy Franciszka Kruk-Grzybowskiego, dowódcy III batalionu. Po jego bohaterstwie podczas bitwy, które zakończyło się 18 lutego 1919 roku, objął dowództwo tego oddziału. Dnia 11 czerwca 1920 roku, został zatwierdzony w stopniu podpułkownika, z dniem 1 kwietnia tego samego roku. Natomiast 17 lipca 1920 roku przejął dowództwo 7 pułku piechoty Legionów.

W 1922 roku, 3 maja, został zweryfikowany w stopniu podpułkownika, zajmując 169. lokatę w korpusie oficerów zawodowych piechoty. Dnia 13 czerwca 1923 roku przeniesiono go do 86 pułku piechoty w Mołodecznie na stanowisko dowódcy. 1 grudnia 1924 roku awansował na pułkownika, z datą starszeństwa 15 sierpnia 1924 roku, co dodatkowo podkreślało jego pozycję w korpusie oficerów piechoty, gdzie zajmował 37. miejsce.

Z dniem 4 marca 1927 roku został przeniesiony w stan nieczynny na okres sześciu miesięcy, z brakiem prawa do poborów. Przez kolejne lata, stan nieczynny był mu przedłużany przez Ministerstwo Spraw Wojskowych, co miało miejsce 4 września 1927 oraz 4 marca i 4 września 1928 roku. Wreszcie, 15 listopada 1928 roku trafił do rezerwy.

W międzyczasie, podczas pozostawania w stanie nieczynnym oraz później w rezerwie, nawiązał działalność jako starosta. Od kwietnia 1927 roku pełnił tę funkcję w powiecie siedleckim, a następnie w powiecie radomskim – początkowo w charakterze prowizorycznym od 16 kwietnia 1929 do 21 lipca 1933 roku, a później jako starosta powiatowy do 25 sierpnia 1933 roku. W Łowiczu, gdzie był starostą od września 1933, zrealizował projekt budowy 18 szkół i Domu Ludowego w ciągu zaledwie jednego roku.

W 1935 roku przeszedł na emeryturę. W 1938 roku osiedlił się w Zamościu, gdzie mieszkał z Pelagią, którą poślubił 14 listopada 1922 roku, oraz z synami Zdzisławem (ur. 1923) i Janem (ur. 1926). Jego krytyka wobec rozwoju sytuacji politycznej w Polsce, szczególnie w obozie sanacyjnym, doprowadziła do jego odwołania z zajmowanego stanowiska.

W latach trzydziestych Zdzisław Maćkowski związał się ze środowiskami inteligenckimi lewego skrzydła obozu sanacyjnego, gdzie szczególnie domagał się powrotu do ideałów z czasów Legionów. Opracował i propagował ideologię agrarystyczną, aktywnie współpracując z lewicowym ruchem ludowym. W 1935 roku wydał książkę zatytułowaną „Droga do Polski Ludowej”, która zyskała pewną popularność wśród społeczeństwa.

Pod koniec lat trzydziestych XX wieku, brał udział w tworzeniu tzw. Klubów Demokratycznych, które później przekształciły się w Stronnictwo Demokratyczne. To ugrupowanie skupiało prospołeczną inteligencję oraz przedstawicieli wolnych zawodów, opowiadających się przeciwko rosnącym tendencjom totalitarnym w Polsce.

Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej; następnie zaangażował się w działalność podziemną, pełniąc funkcję zastępcy komendanta Obwodu Zamość Służby Zwycięstwu Polski oraz Związku Walki Zbrojnej. Niestety, 17 marca 1941 roku aresztowano go wraz z całą rodziną. Został przewieziony do obozu Auschwitz, gdzie zmarł z wycieńczenia i tortur 4 grudnia 1941 roku. Dodatkowo, w 1942 roku jego synowie zostali rozstrzelani. Żona, Pelagia, w latach 1941-1945 była więźniarką obozu Ravensbrück, gdzie nosiła nr więzienny 7886.

Ordery i odznaczenia

W życiu Zdzisława Maćkowskiego wyróżniał się on nie tylko swoimi osiągnięciami, ale również licznie przyznawanymi odznaczeniami, które podkreślają jego zasługi oraz poświęcenie dla kraju. Wśród najważniejszych wyróżnień można wymienić:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, który otrzymał w 1921 roku,
• Krzyż Niepodległości, nadany 6 czerwca 1931 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 listopada 1928 roku,
• Krzyż Walecznych, którym został odznaczony czterokrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi.

Te odznaczenia są świadectwem jego niezłomnego ducha oraz poświęcenia dla Polski.

---

Oceń: Zdzisław Maćkowski

---