Władysław Leszczyński, pochodzący z miasta Leszno i noszący herb Wieniawa, był postacią o znaczącym wpływie w historii regionu. Urodził się w 1613 roku w Lesznie, a jego życie zakończyło się przed marcem 1679 roku.
Pełnił on zaszczytną funkcję wojewody łęczyckiego, co wskazuje na jego polityczną pozycję i znaczenie w ówczesnej administracji.
Rodzina
Władysław Leszczyński, najmłodszy potomek Wacława (zm. 1628), który pełnił funkcję kanclerza wielkiego koronnego oraz Anny Rozdrażewskiej (zm. po 1619), stanowił część prominentnej rodziny. Jego matka, Anna, była córką Jana Rozdrażewskiego (zm. 1600), wojewody poznańskiego. W najbliższym otoczeniu Władysława znajdowało się rodzeństwo, które obejmowało: Rafała Leszczyńskiego (ur. ok. 1607, zm. 1647), pełniącego rolę pułkownika królewskiego, oraz Jana Leszczyńskiego (zm. 1657), biskupa kijowskiego i chełmińskiego.
Wśród pozostałych członków rodziny można wymienić Katarzynę Leszczyńską, która była małżonką Stanisława Grzymułtowskiego, starosty średzkiego, aby w późniejszym czasie poślubić Jana Piotra Opalińskiego (1600–1665), wojewodę kaliskiego i podlaskiego. Kolejnymi siostrami były Marianna Leszczyńska, zamężna za Andrzeja Tuczyńskiego, podkomorzego inowrocławskiego, oraz Anna Leszczyńska, która poślubiła Jana Teodoryka Potockiego, podkomorzego halickiego. Ostatnim wymienionym członkiem rodziny był Andrzej Leszczyński (zm. 1658), który pełnił funkcję arcybiskupa gnieźnieńskiego oraz kanclerza wielkiego koronnego.
Warto dodać, że ojciec Władysława, Wacław, początkowo był wyznawcą kalwinizmu, jednakże ostatecznie przeszedł na katolicyzm, podczas gdy jego matka do końca życia pozostawała wierna kalwinizmowi. Oprócz Anny, wszyscy pozostali członkowie rodziny Władysława podzielali katolicką wiarę.
Małżeństwa i dzieci
Władysław Leszczyński był osobą, która w ciągu swojego życia trzykrotnie zawierała małżeństwa. Jego pierwszą żoną była Katarzyna z Błociszewa Gajewska herbu Ostoja, z którą wstąpił w związek małżeński w roku 1632. Katarzyna była córką Łukasza oraz siostrą Wojciecha, kasztelana rogozińskiego, i zmarła w 1663 roku. Z ich związku na świat przyszło dziewięcioro dzieci:
- Anna, która w 1653 roku poślubiła Stanisława Bykowskiego, starostę kłodawskiego, a po jego śmierci wzięła ślub z Stanisławem Michałem Skoryszewskim,
- Teresę, która poślubiła Gabriela Karnkowskiego, kasztelana raciąskiego (zm. 1667), a następnie Stanisława Zajączka z Wrzącej, herbu Świnka,
- Konstancję, która wraz z Magdaleną i Marianną wstąpiły do zakonu, gdzie pełniły swoje powołanie w Trzebnicy i Wieluniu,
- Rafała, który został zakonnikiem kamedułą,
- Andrzeja, który zmarł w 1683 roku i był kanonikiem gnieźnieńskim, proboszczem łowickim oraz opatem czerwińskim,
- Wacława (1632–1688), wojewodę podlaskiego, oraz
- Jana Ignacego, który zmarł w latach 1696/1697 i pełnił funkcję podczaszego koronnego.
Drugą żoną Władysława była Agnieszka z Kołacina Plichcianka herbu Półkozic. Córka Walentego, kasztelana rawskiego, była wdową po Mikołaju Kazimierzu Radziejowskim, kasztelanie łęczyckim oraz Zygmuncie Walewskim, podkomorzym łęczyckim. Agnieszka zmarła w 1674 roku, pozostawiając po sobie brak potomstwa.
Ostatnią małżonką Władysława Leszczyńskiego była Barbara Walewska herbu Kolumna, znana również jako Pierzchała lub Roch. Poślubił ją w 1675 roku, a z tego związku urodziła się córka, Ludwika Leszczyńska. Ludwika wyszła za mąż najpierw za Damiana Garczyńskiego, chorążego poznańskiego, a później za Jana Jeło Malińskiego, podkomorzego łęczyckiego. Po śmierci Władysława, Barbara Walewska ponownie wstąpiła w związek małżeński w 1680 roku, wybierając Michała Lasockiego, podkomorzego wyszogrodzkiego, na swojego drugiego męża.
Wykształcenie i kariera
Pierwsze etapy kształcenia Władysława Leszczyńskiego miały miejsce w kolegium jezuitów, gdzie rozpoczął swoją edukację w doskonałym środowisku akademickim. W wieku dziesięciu lat brał udział w przyjęciu króla Polski Zygmunta III Wazy, odgrywając rolę w teatralnej inscenizacji pt. „Prudencja”. Już rok później, jego talent literacki ujawnił się, gdy napisał wiersz ku czci prymasa Henryka Firleja. W kolejnych latach Leszczyński kontynuował naukę, studiując na uniwersytecie w Ingolstadt.
Jego kariera na dworze królewskim zainaugurowana została w roku 1634. W 1648 roku wystąpił jako poseł na sejm konwokacyjny, a także był aktywny na innych sejmikach w latach 1642, 1649/1650, 1652, 1653, 1654 i 1655. Wspierał kandydaturę Jana II Kazimierza na króla Polski, reprezentując województwo kaliskie. Zaczynając od 1649 roku miał istotny wkład w komisji wojskowej zajmującej się wypłatą wynagrodzeń dla żołnierzy.
W rychłym czasie, Władysław Leszczyński objął stanowisko krajczego dworu królewskiego i królowej. 29 lipca 1650 roku został mianowany podkomorzym poznańskim, a następnie, w 1652 roku, zajął pozycję podczaszego dworu. W takiej roli uczestniczył w bitwie pod Beresteczkiem, dowodząc swoją kozacką chorągwią, która znalazła się w prawym skrzydle.
Po sejmikach w 1652 roku, jako rotmistrz Jego Królewskiej Mości, otrzymał na początek 100 koni arkabuzerów, przy czym z czasem ta liczba wzrosła do 150. Na sejmiku w 1653 roku zlecono mu wykupienie polskich jeńców z rąk tatarskich; w celu sfinansowania tej akcji uzyskał 10 000 złotych z legatu księdza Targowskiego.
Uczestniczył także w zjeździe senatorów oraz dygnitarzy wielkopolskich, który odbył się w listopadzie 1654 roku. Jego rolą było zastępowanie Bogusława Leszczyńskiego i w razie potrzeby mobilizowanie szlachty do obrony przed grasantami. Po oskarżeniu o nadużywanie władzy, został skazany na banicję w 1654 roku przez Trybunał Lubelski. W trakcie najazdu szwedzkiego w 1655 roku przebywał na emigracji we Wrocławiu, gdzie zajmował się organizowaniem oddziałów wojskowych gotowych do obrony ojczyzny.
W roku 1657 Władysław Leszczyński otrzymał godność wojewody łęczyckiego. Sprzedał po ojcu dożywotnie dobra, uzyskawszy 27 000 zł, które przeznaczył na rekrutację nowych żołnierzy dla swojego oddziału oraz kompanii dragonów. W czasie rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 roku opowiedział się po stronie szlachty wielkopolskiej, a za namową Krzysztofa Grzymułtowskiego, wziął udział w wyprawie przeciwko królowi, prowadząc swoją chorągwę, która liczyła 180 husarzy, jednak jego wkład w rokosz nie był znaczący.
Leszczyński stał się członkiem konfederacji generalnej, która została zawiązana 5 listopada 1668 roku podczas sejmików konwokacyjnych. Na sejmie konwokacyjnym w 1668 roku znalazł się w świcie prymasa oraz w grupie odpowiedzialnej za rewizję skarbu państwa. W 1669 roku był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwa łęczyckiego, a w 1674 roku elektorem Jana III Sobieskiego z tegoż województwa.
Dobra majątkowe
Władysław Leszczyński, pełniący funkcję starosty wiśniowskiego w latach 1645–1657, a także starosty tyszowieckiego w 1651 roku oraz ostrzeszowskiego w 1652 roku, miał znaczące osiągnięcia w zarządzaniu swoimi posiadłościami. W 1669 roku przekazał swojemu synowi Janowi wsie znajdujące się w okolicach Kalisza: Tykadłowo, Russowo oraz Tłokinię.
Niedługo później zdecydował się sprzedać zamek w Gołuchowie wraz z przylegającymi do niego wsiach Stanisławowi Przyjemskiemu, co było ważnym krokiem w jego działalności majątkowej. Z drugiej strony, nabył miasteczko Raszków, wzbogacając swoje wpływy.
Pod koniec swojego życia, Leszczyński mieszkał w posiadłości swej drugiej żony w Studziankach, usytuowanej w powiecie gostyńskim. Jego życie prywatne było skomplikowane, co odzwierciedla prowadzenie procesów z rodziną Plichtów z Kołacina, dotyczących podziału spadku w miejscowościach Kołacin oraz Kobylin.
W Kaliszu, Władysław Leszczyński był właścicielem kamienicy, która zyskała później nazwę „Kamienica Czartoryskich”, co podkreśla jego znaczenie w lokalnej społeczności oraz trwałe ślady, jakie pozostawił po sobie.
Przypisy
- Suffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielkiego Xięstwá Litewskiego, zgodnie na Naiaśnieyszego Jana Trzeciego Obránego Krola Polskiego, 21.05.1674 r.
- Svffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Zgodnie na Naiaśnieyßego Michała Korybvtha, Obranego Krola Polskiego, 19.06.1669 r.
- Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860 r., s. 498.
Pozostali ludzie w kategorii "Szlachta i monarchia":
Ludwik Jakub Małachowski | Jan Piotr Opaliński | Józef Małachowski (1778–1841) | Antoni Paweł SułkowskiOceń: Władysław Leszczyński (wojewoda łęczycki)