Muzeum Okręgowe w Lesznie

---

Historia

Pierwszą placówką mającą charakter muzealny w Lesznie było Muzeum Rodzime, które zostało założone w 1924 roku. Funkcjonowało ono przy Towarzystwie Czytelni Ludowych i dysponowało zbiorem ponad tysiąca eksponatów, ofiarowanych przez jednego z miejscowych nauczycieli. Niestety, w trakcie II wojny światowej znaczna część tych cennych zbiorów uległa zniszczeniu, a reszta została rozproszona. Cztery lata po zakończeniu wojny, władze miejskie podjęły decyzję o ponownym otwarciu muzeum, które miało być poświęcone kulturze miejskiej XVII i XVIII wieku.

W grudniu 1949 roku, muzeum zostało oficjalnie zarejestrowane w państwowym rejestrze muzeów, a 1 stycznia tego samego roku zainaugurowało swoją działalność. Na początku obiekt ten podlegał Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu, a jego pierwszą siedzibą stał się znaczący leszczyński ratusz. Po ośmiu latach pieczę nad muzeum przejął miejski samorząd, jednak wkrótce utraciło ono swoją lokalizację. W związku z brakiem odpowiedniego miejsca do zorganizowania ekspozycji, zbiory przewieziono do pałacu w Rogalinie. Mimo to, po pewnym czasie, zasoby te powróciły do Leszna i zostały składowane w kościele św. Krzyża.

Na początku 1963 roku muzeum uzyskało nową lokalizację w budynku dawnej pastorówki ewangelickiej przy placu Jana Metziga 17, gdzie zaaranżowano wystawę poświęconą historii miasta i regionu. W miarę upływu czasu, liczba zbiorów szybko rosła, co sprawiło, że konieczne stało się zwiększenie powierzchni wystawienniczej. Dzięki decyzji Prezydium Rady Miasta, udostępniono wnętrza domu numer 16 na potrzeby wystaw. W 1993 roku w dawnym domu pogrzebowym gminy żydowskiej zorganizowano ekspozycję sztuki judaistycznej, a równocześnie rozpoczęto remont Nowej Synagogi, który został przerwany w 1999 roku na skutek roszczeń Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu o restytucję mienia. Po długich negocjacjach, Sejmik Województwa Wielkopolskiego wypłacił odszkodowanie, co skutkowało wycofaniem roszczeń przez Gminę. Od 2006 roku Nowa Synagoga funkcjonuje jako galeria sztuki.

W 2016 roku muzeum otrzymało statuetkę „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”, przekazywaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, co podkreśla rolę placówki w kultywowaniu lokalnej historii. Po zwrocie Parafii Ewangelicko-Augsburskiej siedziby przy pl. Jana Metziga 17 w 2021 roku, muzeum zyskało dwie sale wystawiennicze w Nowej Synagodze na ul. Gabriela Narutowicza 31, w tym wystawę stałą poświęconą dziejom Leszna oraz salę wystaw czasowych.

Zbiory

Muzeum Okręgowe w Lesznie skrywa cenne zbiory pamiątek artystycznych, historycznych oraz etnograficznych, które stanowią bogate świadectwo kultury oraz historii mieszkańców Leszna oraz okolic. W jego zasobach znajdują się zarówno współczesne nabytki, które dotarły do muzeum poprzez dary i zakupy, jak i zbiory zabezpieczone po zakończeniu II wojny światowej w Składnicy Zabytków Instytutu Zachodniego w Lesznie. Dodatkowo, muzeum wzbogaciło swoje zasoby o przekazy z instytucji samorządowych oraz ruchomości, takie jak argentaria wywieziona przez hitlerowców z kościoła braci czeskich, które zostały rewindykowane w 1962 roku z terenu byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

W ramach historycznych kolekcji, które ilustrują kulturę Leszna, znajdują się portrety trumienne szlachty kalwińskiej z kościoła św. Jana, portrety królów kurkowych, które były członkami leszczyńskiego bractwa strzeleckiego, z lat 1715–1936, a także reprezentacyjne obrazy rodów Leszczyńskich, Sułkowskich i innych arystokratycznych rodzin regionu południowo-zachodniej Wielkopolski z okresu XVII–XIX wieku. Szczególne zainteresowanie budzą zbiory ikonograficzne, które dokumentują przemiany urbanistyczne Leszna od połowy XVII wieku aż po czasy współczesne, obejmujące różnorodne formy sztuki, takie jak grafika, malarstwo, filokartystyka i kartografia. Oprócz tego, w zbiorach znajdują się wizerunki osób związanych z Lesznem oraz jego mieszkańców z XVII–XX wieku, w tym graficzne portrety uczonych oraz fotografie rektorów lokalnych szkół.

Warto również zwrócić uwagę na zbiory biblioteczne, które obejmują drukowane dzieła z leszczyńskich oficyn drukarskich oraz prace lokalnych uczonych, a także fragmenty dawnych kolekcji ewangelickich parafii. W muzeum można również znaleźć interesujące pamiątki związane z 17 pułkiem ułanów wielkopolskich oraz 55 poznańskim pułkiem piechoty, które stacjonowały w Lesznie w czasach międzywojennych. Muzeum gromadzi także judaika i wytwory rzemiosła artystycznego, zwracając szczególną uwagę na osiągnięcia leszczyńskich złotników.

Od momentu powstania Muzeum Okręgowego w Lesznie kolekcje artystyczne odgrywają kluczową rolę w jego działalności. W skład tych zbiorów wchodzi m.in. malarstwo polskie o tematyce wiejskiej z XIX i XX wieku, w tym prace takich artystów jak Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, Kazimierz Sichulski, Władysław Jarocki, Julian Fałat, Jacek Malczewski, Zofia Stryjeńska oraz wiele innych.

Biblioteka

Muzealna biblioteka jest wzbogacona o starodruki pochodzące z lokalnych drukarń oraz publikacje wydane w XIX wieku i przed wybuchem II wojny światowej. Wśród najcenniejszych zbiorów znajdują się prace Jana Amosa Komeńskiego oraz Jana Jonstona, które zostały wydane w Amsterdamie i posiadają specjalne ilustracje.

Inne zbiory

• Barokowe epitafium Samuela Szlichtynga z rozebranej świątyni w Szlichtyngowej,

Nowa siedziba

Witold Omieczyński, były dyrektor Muzeum Okręgowego w Lesznie, dostrzegł konieczność przeniesienia placówki do nowej lokalizacji. Obecne miejsce pracy muzeum nie spełnia już wymogów powierzchniowych, co skutkuje ograniczeniami w ekspozycji. Znaczna część cennych zbiorów nie ma możliwości stałej prezentacji. Wśród możliwych lokalizacji wskazano na Pałac Sułkowskich, który idealnie odpowiadałby na potrzeby instytucji.

Na chwilę obecną Muzeum dysponuje kamienicą zlokalizowaną przy pl. Jana Metziga 16, w której mieści się budynek administracyjny, oraz dawną synagogą. Ważnym krokiem w kierunku rozwoju placówki była decyzja samorządu województwa wielkopolskiego, który w 2021 roku zakupił nieruchomość usytuowaną przy al. Jana Pawła II 11. Jest to dawna Leszczyńska Fabryka Octu Józefa Góreckiego, która została przeznaczona na nową siedzibę Muzeum.

---

Oceń: Muzeum Okręgowe w Lesznie

---