Wojciech Maciejewski (reżyser radiowy)

---

Życiorys

Leszno (1923-1939)

Rodzice Wojciecha Maciejewskiego, przed wybuchem I wojny światowej, osiedli w Berlinie. Matka Bronisława ukończyła konserwatorium muzyczne, kształcąc się w klasie skrzypiec, natomiast ojciec Józef zdobył wykształcenie w berlińskiej akademii kroju, zostając mistrzem krawieckim. W stolicy Niemiec na świat przyszło rodzeństwo Wojciecha: Roman, który później został kompozytorem, Jadwiga – nauczycielka oraz Zygmunt, aktor. W 1919 roku, rodzina zdecydowała się na powrót do Polski i osiedliła w Lesznie. Tu Wojciech uczył się w lokalnej szkole oraz w gimnazjum. Jako młody recytator patriotycznych wierszy, występował początkowo na akademiach szkolnych, a z czasem również podczas miejskich uroczystości państwowych. Jego występ, który przyciągnął uwagę komendanta garnizonu w Lesznie, pułkownika Stefana Roweckiego, zaowocował zaproszeniem do wystąpienia na święcie pułkowym w koszarach. Z tych powodów, jesienią 1939 roku, Wojciech musiał opuścić Leszno.

Częstochowa (1939–1945)

Wojciech razem ze starszym bratem Zygmuntem, który brał udział w kampanii wrześniowej, przedostali się do Generalnego Gubernatorstwa i osiedlili się w Częstochowie. Zapewniali sobie utrzymanie dzięki tymczasowym zajęciom. Zygmunt, specjalizujący się w romanistyce, rozpoczął nauczanie języków. Obydwaj ucząc się od przebywających w Częstochowie artystów, zaczęli występować na tajnych wieczorach poetyckich, prezentując polską twórczość. Wojciech uczestniczył w tajnym liceum, kończąc naukę maturalną, a następnie podjął studia polonistyczne na Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich.

Poznań (1945-1952)

Po zakończeniu działań wojennych Maciejewski przeniósł się do Poznania, gdzie kontynuował swoją edukację i uzyskał dyplom. W lipcu 1945 roku, Wojciech zadebiutował w radiu, wykonując recytację własnych wierszy, co zapoczątkowało jego długoletnią współpracę z redakcją literacką. W 1947 roku pełnił już obowiązki kierownika tej redakcji, a w 1949 zajął stanowisko pierwszego po wojnie szefa artystycznego Rozgłośni Poznańskiej. Zarządzał pięcioma redakcjami programowymi oraz 40-osobowym chórem etatowym i orkiestrą. Oprócz tego, pisywał autorskie scenariusze i adaptacje klasyki literackiej, w tym dzieła Szekspira i Czechowa, które sam reżyserował.

W Poznaniu po wojnie pracowało wielu wybitnych artystów, takich jak Ludwik Solski, Józef Węgrzyn, Mieczysława Ćwiklińska, czy Irena Eichlerówna. W miejscowej rozgłośni występowały takie osobistości jak Renata Kossobucka, Benigna Sojecka, Zofia Rysiówna, Hania Skarżanka i wielu innych. Przez pierwsze trzy lata, słuchowiska były nadawane na żywo, co wprowadzało atmosferę napięcia i niepewności.

Warszawa (od 1952)

W miarę odbudowy stolicy, Maciejewski przeniósł się do Teatru Polskiego Radia w Warszawie, gdzie objął stanowisko reżysera. W tym czasie wielu artystów dobrowolnie wydostawało się z Poznania w kierunku stolicy. Pod jego kierunkiem swoje umiejętności rozwijali znawcy sztuki radiowej, tacy jak Michał Melina oraz Janusz Warnecki. W repertuarze teatru radiowego pojawiały się zarówno współczesne, jak i klasyczne słuchowiska. Z okazji 50-lecia radia, Maciejewski przypomniał przedwojenne słuchowisko J. Szaniawskiego „Zegarek”, reprezentujące Polskie Radio na uroczystym „Prix Italia”. Adaptował sztuki teatralne, a także powieści oraz nowele. Jako pionier wprowadził do programu zradiofonizowane seriale klasyki powieściowej, w tym „Kollokację” J. Korzeniowskiego, „Pompalińskich” E. Orzeszkowej oraz „Biednych ludzi” F. Dostojewskiego.

Jego zainteresowanie klasyką zaowocowało wieloma realizacjami utworów takich jak dzieła J. Słowackiego, W. Szekspira, H. Ibsena oraz A. Czechowa. Przygotowywał także słuchowiska w oparciu o prace J. Szaniawskiego, J. Londona i Z. Nałkowskiej jak również dokumentalne cykle Z. Orszulskiej, w tym poświęcone historii Warszawy. Wojciech reżyserował także utwory polskich autorów w zagranicznych stacjach radiowych, m.in. w Bratysławie, Berlinie czy Pradze.

Słuchowiska cieszyły się dużą popularnością, co potwierdzały plebiscyty „Premiery Roku”, w których zwyciężyło m.in. słuchowisko „Romeo i Julia” według Szekspira. W obsadzie wystąpić mogli Ignacy Gogolewski oraz Celina Mencner. Kolejnym udanym tytułem było „Mąż Idealny” O. Wilde’a, w którym udział wzięli Nina Andrycz, Elżbieta Barszczewska, Wiesław Gliński, Władysław Hańcza, Gustaw Holoubek, również w reżyserii Maciejewskiego. W kolejnych plebiscytach nie brały udziału dzieła klasyczne.

Maciejewski zdobył trzykrotnie nagrodę Przewodniczącego Radia i Telewizji za scenariusz słuchowiska „W Połowie Drogi” oraz za reżyserię „Romea i Julii” i „Felka”. Do grudnia 1981 roku zrealizował blisko 600 literackich słuchowisk. Po 1981 roku opuścił radio, nawiązując współpracę z Polskimi Nagraniami, dla których wyreżyserował wiele płyt z bajkami dla dzieci, w tym „Kubusia Puchatka”, która osiągnęła nakład 420 tys. egzemplarzy. Również nagrał płyty z polską poezją, w wykonaniach m.in. Zbigniewa Zapasiewicza, Krzysztofa Kolbergera, Aleksandry Śląskiej, Ireny Kwiatkowskiej oraz Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej.

Na początku lat 90. Wojciech zajął się twórczością swojego brata Romana, który od 1934 roku mieszkał na emigracji. Roman nie interesował się szczególnie losami swoich utworów, mimo że określał siebie jako twórcę charyzmatycznego, a jego dzieła jako ponadczasowe. Wojciech sprowadził do Polski około 100 rękopisów jego utworów, które obecnie złożone są w Bibliotece Narodowej. W swoim domu utworzył archiwum dokumentujące dorobek kompozytora, pioniersko wprowadzając jego twórczość do polskiej kultury, organizując wydania, koncerty, nagrania, wystawy i inne inicjatywy. O twórczości Romana Maciejewskiego powstało wiele artykułów, około 30 prac naukowych i dziesięć książek. Ulica w Warszawie, park w Poznaniu oraz szkoła muzyczna w Lesznie noszą imię Romana Maciejewskiego, a po jego śmierci, prochy kompozytora spoczęły w Lesznie.

Życie rodzinne

Wojciech Maciejewski, uznany reżyser radiowy, zawarł związek małżeński w 1949 roku z Wandą Medwadowską, swoją koleżanką ze studiów. Wanda Medwadowska, będąca córką przedwojennego generała Jana Medwadowskiego, odznaczała się talentem do pisania scenariuszy, które były wykorzystywane nie tylko w teatrze radiowym, ale także w teatrach dramatycznych.

Para doczekała się córki, prof. dr hab. Anny Jedynak, która aktualnie prowadzi swoją pracę naukową w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Każda z jej działalności naukowych i artystycznych przynosi istotny wkład w rozwój polskiej myśli filozoficznej.

Wojciech Maciejewski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 338-V-4, gdzie jego pamięć jest zachowywana przez bliskich oraz sympatyków jego twórczości.

Działalność społeczna

Wojciech Maciejewski, znany reżyser radiowy, aktywnie zaangażował się w działalność społeczną już od 1948 roku, podejmując współpracę ze Związkiem Artystów Scen Polskich. Od 1958 roku był członkiem rzeczywistym tego związku. W niedługim czasie, jego inicjatywa miała na celu ożywienie Sekcji Radiowej, która wcześniej istniała jedynie teoretycznie.

W skład nowo powstałej Sekcji weszli reżyserzy, akustycy, ilustratorzy muzyczni, a sporadycznie także lektorzy i autorzy słuchowisk. Wkrótce organizacja ta przekształciła się w Sekcję Radia, Telewizji i Filmu, której przewodniczyli Maciejewski przez cztery kadencje.

Jednym z kluczowych zadań tej Sekcji było podnoszenie kwalifikacji jej członków, co przyczyniło się do poprawy jakości programów. Utworzono różne komisje weryfikacyjno-kwalifikacyjne, które miały za zadanie przyznawanie właściwych uprawnień reżyserskich oraz realizacyjnych, jak również klasyfikację pracowników branży. W szkołach artystycznych zaczęto wprowadzać zajęcia dotyczące pracy z mikrofonem, a na Uniwersytecie Śląskim uruchomiono Wydział Radia i Telewizji, który miał na celu kształcenie przyszłych reżyserów i realizatorów. Wykładowcami na tych kierunkach byli przeważnie członkowie wspomnianej Sekcji.

W latach poprzedzających istotne zmiany ustrojowe w Polsce, w okresie strajku aktorów, którzy sprzeciwiali się współpracy z radiem i telewizją, >Wojciech Maciejewski został powołany na stanowisko skarbnika ZASP-u. Jego rola w tej instytucji umożliwiła mu uczestnictwo w licznych wydarzeniach o dużym znaczeniu, w tym w Kongresie Kultury Polskiej, który został przerwany przez władze podczas stanu wojennego.

Po rozwiązaniu ZASP-u, Maciejewski, jako skarbnik, przekazał cały majątek tej organizacji pełnomocnikowi Ministra Kultury i Sztuki. Z czasem ZASP został reaktywowany, jednak z nowymi władzami.

Żeglarstwo

„Wojciech Maciejewski był zapalonym żeglarzem jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Był jednym z pionierów żeglarstwa na Jeziorze Dominickim, usytuowanym w pobliżu Leszna. Razem z kuzynem posiadał własną żaglówkę i brał udział w regatach, które kontynuował, aż do momentu, gdy wojna zniszczyła ich sprzęt. W swoim programie radiowym wprowadził cykl audycji zatytułowany „Zwierciadło Morza”, w którym przez prawie dwa lata przygotowywał co kilka tygodni słuchowiska poruszające tematykę marynistyczną.

Maciejewski był aktywnym członkiem Stowarzyszenia Marynistów Polskich, gdzie pełnił znaczącą rolę w jego władzach. Spotykał znanego kapitana Karola Borchardta na różnych jachtach morskich. Po pewnym czasie wrócił do żeglarstwa śródlądowego, namówiony przez kompozytora Witolda Lutosławskiego, z którym łączyła go bliska przyjaźń. Lutosławski często zapraszał go do żeglowania swoim jachtem. Kiedy Lutosławski postanowił zrezygnować z żeglarstwa, ofiarował Maciejewskiemu swój jacht w prezencie.

Gdy i Maciejewski postanowił zakończyć swoją przygodę z żeglarstwem, przekazał łódź Yacht Klubowi Polskiemu. W ten sposób zapewnił młodzieży możliwość nauki i zdobywania doświadczeń w żeglarstwie.

Odznaczenia i tytuły

W ciągu swojej kariery, Wojciech Maciejewski zdobył szereg prestiżowych odznaczeń oraz tytułów, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w kulturę i sztukę radiową. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:

• honorowy Obywatel Miasta Leszna,
• honorowy Prezes Leszczyńskiego Towarzystwa Muzycznego,
• członek Kapituły Członków Zasłużonych ZASP,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”.

---

Oceń: Wojciech Maciejewski (reżyser radiowy)

---